ေဟတုပစၥည္း - ၁(က)

နေမာတႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။

ေဟတုပစၥည္း ၁(က)

၁၃၅၃-ခု၊ ဒုတိယဝါဆို လကြယ္ေန႔မွာ ေဟာၾကားမည့္ တရားေတာ္က ေဟတုပစၥည္းတရား ျဖစ္တယ္။

ေဟတုပစၥည္းဆိုတာ ပိဋကတ္သံုးပံုတို႔တြင္ အဘိဓမၼာပိဋကတ္မွာပါတဲ့ ပစၥည္းတရားျဖစ္ပါတယ္။ အဘိဓမၼာပိဋကတ္ထဲကလည္း အဘိဓမၼာ (၇)က်မ္းတို႔တြင္ ပ႒ာန္းက်မ္းတြင္ပါဝင္ေသာ ပစၥည္းတရားျဖစ္ပါတယ္။

ပစၥယနိေဒၵသပါဠိေတာ္လာ ေဟတုပစၥည္းကို ေဟာၾကားပါေတာ့မယ္။

ေဟတုပစၥေယာတိ။
ေဟတူ ေဟတုသမၸယုတၱကာနံ ဓမၼာနံ တံသမု႒ာနာနဥၥ ႐ူပါနံ ေဟတုပစၥေယန ပစၥေယာ။

ေဟတုပစၥေယာတိ = ေဟတုပစၥည္းဟူသည္ကား၊ ေဟတူ = ဟိတ္ေျခာက္ပါးတုိ႔သည္၊ ေဟတုသမၸယုတၱကာနံ = ဟိတ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ယွဥ္ကုန္ေသာ၊ ဓမၼာနဥၥ = သဟိတ္စိတ္ ဧကသတၱတိ ၇၁-ပါး၊ ေမာဟမူေဒြ၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ေဒြပညာသ ၅၂-ပါးတို႔အားလည္းေကာင္း၊ တံသမု႒ာနာနံ = ထိုဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ကုန္ေသာ စိတ္ ေစတသိက္လွ်င္ ျဖစ္ေၾကာင္းရိွကုန္ေသာ၊ ႐ူပါနဥၥ = သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္ သဟိတ္ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ႐ုပ္တို႔အားလည္းေကာင္း၊ ေဟတုပစၥေယန = ေဟတုပစၥယသတၱိျဖင့္၊ ပစၥေယာ+ဥပကာရေကာ = ေက်းဇူးျပဳသည္၊ ေဟာတိ = ျဖစ္၏။ ဣတိ = ဤသို႔၊ ဘဂဝါ = ျမတ္စြာဘုရားသည္၊ အေဝါစ = က႐ုဏာေရွ႕သြား ပညာအားျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါေပသတည္း။

သာဓု ... သာဓု ... သာဓု။

ေက်းဇူျပဳသည္ဟု ဆိုရာ၌ -
(က) မျဖစ္ေပၚေသးသည္ကို ျဖစ္ေပၚေစျခင္း၊
(ခ) ျဖစ္ေပၚၿပီးသည္ကို တည္ေနေစျခင္း၊
(ဂ) တည္ေနသည္ကို တိုးပြားေစျခင္း - တုိ႔ပင္တည္း။
(၎ေဟတုပစၥည္းသည္ သဟဇာတမ်ဳိး၌ ပါဝင္၏။)

ပစၥည္း = ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟ-ဟူေသာဟိတ္ေျခာက္ပါး။

ပစၥယုပၸန္ = သဟိတ္စိတ္ ၇၁-ပါး၊ ေမာဟမူေဒြ၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ၎စိတ္တို႔ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၂-ပါး၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။

ပစၥယသတၱိ = ေရေသာက္ျမစ္သည္ သစ္ပင္အား ျမဲျမံခိုင္ခံ့သန္စြမ္္းစြာ တည္ေနျခင္းငွာ အက်ဳိးျပဳသကဲ့သို႔ ဟိတ္(၆)ပါးတို႔သည္ မိမိႏွင့္ယွဥ္ဖက္ သမၸယုတ္တရားတို႔အားလည္းေကာင္း၊ မိမိတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ စိတၱဇ႐ုပ္တို႔အားလည္းေကာင္း၊ ပဋိသေႏၶအခါ ကမၼဇ႐ုပ္တို႔အားလည္းေကာင္း ေဟတုသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾကကုန္၏။

(သၿဂႋဳဟ္ဆိုင္ရာ မွတ္သားဖြယ္အခ်ဳိ႕ကို အလွ်င္းသင့္သလုိ ထည့္သြင္းတင္ျပသြားပါမယ္။ ပ႒ာန္းတရားေတာ္ကို ပိုမိုနားလည္းသေဘာေပါက္ရန္ အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။)

{ စိတ္ကို အက်ဥ္း ၈၉-ပါး၊ အက်ယ္ ၁၂၁-ပါးဟူ၍ ခြဲထားပါတယ္။ ဟိတ္မရိွေသာစိတ္မ်ားကို အဟိတ္စိတ္မ်ားဟု ေခၚပါတယ္။ အဟိတ္စိတ္ ၁၈-ပါးရိွ၏။ ဟိတ္ပါဝင္ေသာ စိတ္မ်ားကို သဟိတ္စိတ္မ်ားဟု ေခၚပါတယ္။ သဟိတ္စိတ္ ၈၉-၁၈= ၇၁-ပါးရိွ၏။
အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂-ပါး၊ ကာမေသာဘဏစိတ္ ၂၄-ပါး၊ ႐ူပါဝစရစိတ္ ၁၅-ပါး၊ အ႐ူပါဝစရစိတ္ ၁၂-ပါး၊ ေလာကုတၱရာစိတ္အက်ဥ္း ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၇၁-ပါးတို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

႐ုပ္ကို ၂၈-ပါး ေဟာထားပါတယ္။ မဟာဘူတ (ဝါ) ဘူတ႐ုပ္ ၄-ပါး၊ ပသာဒ႐ုပ္ ၅-ပါး၊ ေဂါစရ႐ုပ္ ၄-ပါး (ပထဝီ,ေတေဇာ,ဝါေယာတုိ႔မွာ မဟာဘုတ္၌ပါၿပီး)၊ ဘာဝ႐ုပ္ ၂-ပါး၊ ဟဒယဝတၳဳ႐ုပ္ ၁-ပါး၊ ဇီဝိတ႐ုပ္ ၁-ပါး၊ အာဟာရ႐ုပ္ ၁-ပါး၊ အဲဒီ ၁၈-ပါးေသာရုပ္တို႔က ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရတည္းဟူေသာ အေၾကာင္းတရား ေလးပါးတုိ႔ ျဖစ္ေစ, ၿပီးေစအပ္ေသာေၾကာင့္ နိပၹႏၷ႐ုပ္ လို႔ေခၚပါတယ္။ ေနာက္ ပရိေစၧဒ႐ုပ္ ၁-ပါး၊ ဝိညတ္႐ုပ္ ၂-ပါး၊ ဝိကာရ႐ုပ္ ၅-ပါး၊ လကၡဏ႐ုပ္ ၄-ပါး၊ ဒီ ၁၀-ပါးေသာ႐ုပ္တို႔ကေတာ့ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ အေၾကာင္းတရား ေလးပါးတို႔ မျဖစ္ေစအပ္, မၿပီးေစအပ္ေသာေၾကာင့္ အနိပၹႏၷ႐ုပ္ မည္ပါတယ္။ ေပါင္း ၂၈-ပါးရိွပါတယ္။ မဟာဘုတ္ ၄-ပါးက ဘူတ႐ုပ္ျဖစ္ၿပီး၊ ၾကြင္းသည့္႐ုပ္ ၂၄-ပါးက မဟာဘုတ္တို႔ကို မီွ၍ျဖစ္ေသာ ဥပါဒါ႐ုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။

႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစေသာကံ ၂၅-ပါး ရိွပါတယ္။ ကမၼပထေျမာက္ေသာ အကုသိုလ္ကံ ၁၂-ပါး၊ မဟာကုသိုလ္ကံ ၈-ပါး၊ ႐ူပါဝစရကံ ၅-ပါး တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကံဆိုသည္မွာ ထိုသို႔ စိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ ေစတနာေစတသိက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အ႐ူပါဝစရကံကေတာ့ ႐ုပ္မျဖစ္ေစလိုေသာ ႐ူပဝိရာဂဘာဝနာ၏ အစြမ္းေၾကာင့္ ႐ုပ္ကို မျဖစ္ေစပါ။

႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစေသာစိတ္ ၇၅-ပါး ရိွပါတယ္။ ေဒြပဥၥဝိဉာဏ္ ၁၀ႏွင့္ အ႐ူပဝိပါက္ ေလးခုၾကဥ္ေသာ ၇၅-ပါးေသာ စိတ္တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဤစိတ္တို႔က ပဋိသေႏၶစိတ္ေနာင္ ပထမဘဝင္စိတ္၏ ဥပါဒ္ခဏမွစ၍ မိမိတို႔ ဥပါဒ္ခိုက္ ဥပါဒ္ခိုက္၌ ႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစၾကပါတယ္။ စိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္ကို စိတၱဇ႐ုပ္ဟု ေခၚပါတယ္။ အ႐ူပဝိပါက္ ေလးပါးက ႐ုပ္ျဖစ္ရာဘံု မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ရုပ္ကုိ မျဖစ္ေစႏိုင္ပါ။ ေဒြပဥၥဝိညာဏ္ ၁၀တို႔သည္ ဟိတ္, ဈာနင္, မဂၢင္တုိ႔ႏွင့္ မယွဥ္သျဖင့္ စိတ္အဂၤါ အားနည္းေသာေၾကာင့္ ႐ုပ္ကို မျဖစ္ေစႏိုင္ပါ။

႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ဥတုဟူသည္ကား သာမညအားျဖင့္ ခပ္သိမ္းေသာ ႐ုပ္ကလာပ္တုိ႔၌ ပါေသာ စတုသမု႒ာနိကေတေဇာဓာတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဇၥ်တၱသႏၲာန္ (ခႏၶာကိုယ္အတြင္း) ၌ ဥတုဇ႐ုပ္မ်ား ျဖစ္ေပၚသည့္နည္းတူ ဗဟိဒၶသႏၲာန္ (ကိုယ္၏ ျပင္ပသစ္ပင္, ေတာေတာင္, ေရေျမ..စသည္တုိ႔)၌ ရိွေသာ ဥတုကလည္း ဗဟိဒၶ၌ ဥတုဇ႐ုပ္မ်ားကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ အသက္ဝိညာဥ္မ႐ိွေသာ ဝတၳဳဟူသမွ်သည္ ဥတုဇ႐ုပ္မ်ားခ်ည္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။

႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ အာဟာရဟူသည္ကား အဇၥ်တၱ, ဗဟိဒၶ ခပ္သိမ္းေသာ ႐ုပ္ကလာပ္တုိ႔၌ ပါရိွသည့္ စတုသမု႒ာနိကၾသဇာဓာတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဟာရေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႐ုပ္ကို အာဟာရဇ႐ုပ္ ဟုေခၚပါတယ္။ ဗဟိဒၶအာဟာရကို မမီွဝဲၾကသည့္ ျဗဟၼာစေသာ သတၱဝါတုိ႔၌ အာဟာရဇ႐ုပ္ကို မရႏိုင္ပါ။ ပစကမီးမရိွေသာ ဗဟိဒၶသႏၲာန္၌လည္း အာဟာရဇ႐ုပ္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

အ႐ူပဘံု၌ျဖစ္ေသာ စိတ္၊ ပဋိသေႏၶစိတ္၊ ေဒြပဥၥဝိညာဏ္ ၁၀၊ ပရိနိဗၺာနစုတိစိတ္၊ ဤစိတ္တို႔ကိုၾကဥ္၍ ၾကြင္းေသာစိတ္ ၇၅-ခုႏွင့္ ၎တို႔၌ ယွဥ္ၾကေသာ ေစတသိက္ ၅၂-ခုတို႔က စိတၱဇ႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ အဝိနိေဗာဂ႐ုပ္ ၈-ပါး၊ လဟုတာဒိ႐ုပ္ ၃-ပါး၊ ဝိညတ္႐ုပ္ ၂-ပါး၊ သဒၵရုပ္၊ ပရိေစၧဒ႐ုပ္-ဟူ၍ စိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ စိတၱဇ႐ုပ္ ၁၅-ပါးရိွပါတယ္။ 'ရဟႏၲာတို႔ရဲ႕ စုတိစိတ္မွတစ္ပါး အားလံုးေသာ သတၱဝါတုိ႔၏ စုတိစိတ္သည္ ႐ုပ္ကိုျဖစ္ေစႏိုင္သည္'-ဟု အ႒ကထာတြင္ ဖြင့္ဆိုထားတာနဲ႔အညီ စိတၱဇ႐ုပ္မ်ားက စုတိစိတ္၏ ဥပါဒ္ခဏ၌ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ဆံုးျဖစ္တဲ့ စိတၱဇ႐ုပ္မ်ားက စုတိစိတ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားတဲ့အခါ ခဏငယ္ ၃-ခ်က္ ႐ုပ္သက္ရခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ခဏငယ္ ၄၈-ခ်က္ အသက္ရွည္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတၱဇ႐ုပ္မ်ားဟာ စုတိစိတ္ႏွင့္ ကမၼဇ႐ုပ္တို႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းၿပီးေနာက္ ခဏငယ္ ၄၈-ခ်က္မွာ အၿပီးသတ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းၾကပါတယ္။

ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဥပါဒ္မွစ၍ ခဏမစဲ ျမစ္ေရအလ်ဥ္ကဲ့သို႔ ကမၼဇ႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ အဝိနိေဗာဂ႐ုပ္ ၈-ပါး၊ ဣေျႏၵ႐ုပ္ ၈-ပါး၊ ဟဒယ႐ုပ္၊ ပရိေစၧဒ႐ုုပ္-ဟူ၍ ကံေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ႐ုပ္ ၁၈-ပါး ရိွပါတယ္။ ကမၼဇ႐ုပ္ေတြက စုေတခါနီးေသာအခါ ကမၼဇ႐ုပ္ဆံုး၍ တစ္ဘဝဆံုးေလေသာေၾကာင့္ စုတိစိတ္အထက္ ေနာက္ျပန္ေရတြက္လွ်င္ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္ စိတ္၏ ဌီခဏမွစ၍ ကမၼဇ႐ုပ္မ်ား မျဖစ္ၾကေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္စိတ္၏ ဥပါဒ္ခဏ၌ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ၾကေသာ ကမၼဇ႐ုပ္မ်ားက စုတိစိတ္၏ ဘင္ခဏ၌ ၁၇-ခ်က္ ႐ုပ္သက္ေစ့ရလုိ႔ စုတိစိတ္ႏွင့္ ၿပိဳင္၍ ခ်ဳပ္ၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ တစ္ဘဝအတြက္ ကမၼဇ႐ုပ္ႏွင့္ စုတိစိတ္တုိ႔ဟာ ဘင္ခဏ၌ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမွသာလွ်င္ အဘိဓမၼာသေဘာအရ ဘဝဆံုးသည္ဟု ေခၚရပါတယ္။ ကမၼဇ႐ုပ္မ်ားတြင္ ပါေသာ ဇီဝိတ႐ုပ္က '႐ုပ္သက္' ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ႏွင့္ ေစတသိက္မ်ားမွာလည္း ဇီဝိတိေျႏၵေစတသိက္ဟု ေခၚေသာ 'နာမ္သက္' ရိွပါတယ္။ တစ္ဘဝအတြက္ ထို႐ုပ္သက္ႏွင့္ နာမ္သက္တို႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ အၿပီးသတ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းတာကိုပဲ 'အသက္ကုန္သည္' (ဝါ) စုေတသည္ဟု ေခၚစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။ }

• ေဟတုသမၸယုတၱကာနံ-ဟူ၍သာ ေဟာေတာ္မမူဘဲ ေဟတူေဟတု သမၸယုတၱကာနံ-ဟု ေဟာေတာ္မူရျခင္း။

ေဟတူ-ျဖင့္ ဟိတ္ (၆)ပါးကား ပစၥည္း။ ေဟတုသမၸယုတၱကာနံ-ျဖင့္ ဟိတ္ (၆)ပါးႏွင့္ ယွဥ္ေသာ တရားစသည္တို႔ကား ပစၥယုပၸန္။ ဤသို႔ ပစၥည္းႏွင့္ ပစၥယုပၸန္ကို ပိုင္းျခားမွတ္သားေစလို၍ ေဟတုသမၸယုတၱကာနံ-ဟုမေဟာဘဲ ေဟတူေဟတု သမၸယုတၱကာနံ-ဟု ေဟာေတာ္မူပါတယ္။
(တနည္း) အဟိတ္စိတၱဳပၸါဒ္တို႔ကိုလည္း သမၸယုတၱပစၥည္း သာမညျဖစ္ရကား - ေဟတုသမၸယုတၱအျဖစ္ကို ယူခဲ့ရာ၏။ ထိုသို႔မယူရ။ ၎တုိ႔ကို စင္ေစလို၍ "ေဟတုသမၼယုတၱကာနံ"-ဟု မေဟာဘဲ "ေဟတု"-ဟု အပိုစြက္၍ "ေဟတူေဟတု သမၸယုတၱကာနံ"-ဟု ေဟာေတာ္မူရပါတယ္။ (ေကာက္ - ၆၂၄-၅)

• စိတ္၊ ေစတသိက္ ႏွစ္ပါးတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါလ်က္ - စိတၱဇ႐ုပ္ ဟုသာဆိုရျခင္း။

ေလာကီတရားတို႔ကို ျပဆိုရာ၌ စိတ္သာလ်င္ ပဓာန၊ စိတ္သာလ်င္ အဓိက ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ စိတၱဇ႐ုပ္ဟုသာ ဆိုရပါတယ္။ (ေကာက္-၆)

• စိတ္က ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္အားသာ သဟဇာတပစၥည္းတပ္၍ ပဝတၱိကမၼဇ႐ုပ္အား သဟဇာတပစၥည္း မတပ္ရျခင္း။

ကမၼဇ႐ုပ္တုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶအခါမွာ စိတ္ႏွင့္စပ္၍သာ ျဖစ္ၾကကုန္၏။ စိတ္ႏွင့္ ကင္း၍ မျဖစ္ၾကကုန္၊ ပဝတၱိအခါမွာမူ စိတ္ႏွင့္ကင္းေသာ္လည္း - (နိေရာဓသမာပတ္ဝင္စားေသာ ပုဂၢိဳလ္၏ သႏၲာန္၌)- ျဖစ္ၾကကုန္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စိတ္က ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္အားသာ သဟဇာတပစၥည္းတပ္၍ ပဝတၱိကမၼဇ႐ုပ္အား သဟဇာတပစၥည္း မတပ္ပါ။ (ေကာက္-၆)

• စိတ္သည္ ပဝတၱိအခါ၌သာ စိတၱဇ႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစ၍ ပဋိသေႏၶအခါ၌ စိတၱွဇ႐ုပ္ကို မျဖစ္ေစႏိုင္ျခင္း။

ပဋိသေႏၶအခါ ကံ၏ အဟုန္ျဖင့္ ပစ္ခ်အပ္ေသာေၾကာင့္၎၊ မိမိႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳကို မီွရေသာေၾကာင့္၎၊ အားနည္းသည္ျဖစ္၍ စိတၱဇ႐ုပ္ကို မျဖစ္ေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ပဝတၱိအခါ၌သာ စိတၱဇ႐ုပ္ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ (ေကာက္-၆)

ဟိတ္ေျခာက္ပါးက အေၾကာင္းတရား၊ ပစၥည္းတရား။ ဟိတ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ယွဥ္တဲ့ သဟိတ္စိတ္ ဧကသတၱတိ-၇၁-ပါး၊ ေမာဟမူေဒြ၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ၎စိတ္တို႔ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေစတသိက္ ေဒြပညာသ-၅၂-ပါး၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶပမၼဇ႐ုပ္ကေတာ့ ပစၥယုပၸန္တရား၊ သမၸယုတၱကၡႏၶာႏွင့္ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္ သဟိတ္ပဋိသေႏၶပမၼဇ႐ုပ္ေတြက အက်ဳိး ပစၥယုပၸန္တရား။

ဒီမွာလိုရင္းကေတာ့ ဟိတ္ ၆-ပါး သိထားဖို႔ပါပဲ။ ဟိတ္ ၆-ပါးက ေလာဘဟိတ္၊ ေဒါသဟိတ္၊ ေမာဟဟိတ္ မေကာင္းတဲ့ အကုသိုလ္ဟိတ္က ၃-ပါး။ အေလာဘဟိတ္၊ အေဒါသဟိတ္၊ အေမာဟဟိတ္ ေကာင္းတဲ့ ကုသိုလ္ဟိတ္က ၃-ပါး။ အဲဒီဟိတ္ (၆)ပါးက မိမိတုိ႔သႏၲာန္မွာရိွေနတဲ့ သမၸယုတၱကၡႏၶာလို႔ေခၚတဲ့ စိတ္ ေစတသိက္ေတြႏွင့္ သဟိတ္ စိတၱဇ႐ုပ္ေတြ၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္ေတြကို ေက်းဇူးျပဳေနတယ္။ ႐ုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးလံုးကို ေက်းဇူးျပဳေနပါတယ္။

မေကာင္းတဲ့ ဟိတ္ (၃)ပါးက ေက်းဇူးျပဳတဲ့အခါ စိတ္ ေစတသိက္လည္းမေကာင္းေတာ့ဘူး။ စိတ္ညစ္ စိတ္ဆိုးေတြလည္း ျဖစ္လာေပတယ္။ စိတ္ေတြလည္း မၾကည္လင္ေတာ့ေပဘူး။ ႐ုပ္ေတြလည္း မၾကည္လင္ေတာ့ေပဘူး။ မသန္႔ရွင္းေတာ့ေပဘူး။ ညစ္ႏြမ္းသြားတယ္။ ေကာင္းတဲ့ဟိတ္ (၃)ပါးက ေက်းဇူးျပဳတဲ့အခါ စိတ္ေတြလည္း ၾကည္လင္၊ ႐ုပ္ေတြလည္း ၾကည္လင္၊ စိတ္ ေစတသိက္ေတြလည္း ၾကည္လင္ၿပီး ကုသိုလ္တရားေတြ တိုးပြား ျဖစ္လာၾကေပတယ္။

မေကာင္းတဲ့ဟိတ္က (၃)ပါး၊ ေကာင္းတဲ့ဟိတ္က (၃)ပါး။ က်မ္းဂန္ေတြမွာက်ေတာ့ သစ္ပင္က ေရေသာက္ျမစ္ နဲ႔တူတယ္လို႔ ဥပမာျပပါတယ္။ ေရေသာက္ျမစ္ေကာင္းတဲ့ သစ္ပင္၊ ေရေသာက္ျမစ္၌ ပိုးတို႔ အနာတို႔ မရိွတဲ့ သစ္ပင္တို႔က ႀကီးထြားလာၾကတာပါပဲ။ ေရေသာက္ျမစ္ မေကာင္းတဲ့သစ္ပင္၊ ေရေသာက္ျမစ္မွာ ပိုးစဲြေနတဲ့၊ အနာအဆာေတြစြဲေနတဲ့ သစ္ပင္က မႀကီးထြားႏိုင္ေတာ့ေပဘူး။ တျဖည္းျဖည္းဆုတ္ယုတ္သြားေတာ့ပါပဲ။

အဲဒီလိုပဲ ေယာဂီတုိ႔ရဲ႕ သႏၲာန္မွာရိွေနတဲ့ ေကာင္းတဲ့ဟိတ္၊ မေကာင္းတဲ့ဟိတ္ေတြ ေက်းဇူးျပဳေနပံုကလည္း အတူတူပါပဲ။ တရားနာေနတဲ့၊ တရားစာဖတ္ေနတဲ့အခိုက္မွာေတာ့ မိမိတို႔သႏၲာန္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ဟိတ္ (၆)ပါးကို ေဟာေနတာပဲလုိ႔ ႏွလံုးသြင္းထားရင္ ပိုၿပီး မွတ္မိပါတယ္။ ပိုၿပီး သေဘာေပါက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီဟိတ္ (၆)ပါးက ထိုထို သတၱဝါေတြရဲ႕၊ ပုဂၢဳိလ္ေတြရဲ႕ သႏၲာန္မွာ ရိွေနၾကတာပါပဲ။

ပုထုဇဥ္ပုဂၢဳိလ္ရဲ႕သႏၲာန္၊ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ရဲ႕သႏၲာန္၊ သကဒါဂါမ္ပုဂၢဳိလ္ရဲ႕သႏၲာန္ေတြမွာေတာ့ ဟိတ္ (၆)ပါးလံုး ျဖစ္တာပါပဲ။
မေကာင္းတဲ့ဟိတ္လည္း ျဖစ္လိုက္၊ ေကာင္းတဲ့ဟိတ္လည္း ျဖစ္လိုက္ပါပဲ။ အနာဂါမ္ပုဂၢဳိလ္ရဲ႕သႏၲာန္မွာေတာ့ ေလာဘဟိတ္၊ ေမာဟဟိတ္၊ အေလာဘဟိတ္၊ အေဒါသဟိတ္၊ အေမာဟဟိတ္တို႔ပဲရိွတယ္။ ေဒါသဟိတ္ မရိွေတာ့ပါဘူး။ ရဟႏၲာပုဂၢဳိလ္ရဲ႕သႏၲာန္မွာေတာ့ အေလာဘဟိတ္၊ အေဒါသဟိတ္၊ အေမာဟဟိတ္ဆိုတဲ့ ေကာင္းတဲ့ဟိတ္ (၃)ပါးပဲ ရိွေတာ့တယ္။ အဗ်ာကတဟိတ္ (၃)ပါးပဲ ရိွေတာ့တယ္။


ဆက္ရန္... ေဟတု ၁(ခ)သို႔